Η διαφορά μεταξύ των αιτιωδών και των αναιτιωδών (ή αφηρημένων) δικαιοπραξιών είναι η εξής:

• Αν η αιτία των αιτιωδών δικαιοπραξιών είναι ανύπαρκτη ή άκυρη ή ακυρώσιμη και ακυρωθεί, τότε είναι άκυρη και η αιτιώδης δικαιοπραξία (λ.χ. μεταβίβαση κυριότητας ακινήτου [ά.1033 ΑΚ] με αιτία αντίθετη προς τα χρηστά ήθη πώληση [ά.513 και 178 ΑΚ]).

• Αν η αιτία των αναιτιωδών (ή αφηρημένων) δικαιοπραξιών είναι ανύπαρκτη ή άκυρη ή ακυρώσιμη και ακυρωθεί, τότε η αναιτιώδης (ή αφηρημένη) δικαιοπραξία εξακολουθεί να είναι έγκυρη (λ.χ. μεταβίβαση κυριότητας κινητού [ά.1034 ΑΚ] με αιτία αντίθετη προς τα χρηστά ήθη πώληση [ά.513 και 178 ΑΚ]). Ο διαθέτων, όμως, έχει κατά του λήπτη της παροχής αξίωση αδικαιολόγητου πλουτισμού.

Η αναγωγή διακρίνεται στα εξής δύο είδη:

• Την ασκούμενη με αυτοτελή αγωγή, όταν ασκείται χωρίς να υπάρχει κύρια αγωγή ή αφού έχει εκδοθεί απόφαση επί υπάρχουσας κυρίας αγωγής, και

• Την ασκούμενη με παρεμπίπτουσα αγωγή, όταν ασκείται πριν από την συζήτηση της κυρίας αγωγής και ενόψει της συζήτησης αυτής.

ΕΙΔΙΚΑ Η ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΕ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ

• Η ασφαλιστική εταιρεία ζητάει τα χρήματα που κατέβαλε στον ιδιοκτήτη του ανυπαίτιου οχήματος από τον ιδιοκτήτη του υπαίτιου οχήματος:

1. Σε περίπτωση που υπάρχει ασφαλιστική σύμβαση που παραπέμπει στο ά.6Β’ ΠΔ237/1986 και ο ασφαλισμένος έχει λάβει γνώση αυτής της παραπομπής, βάσει της ασφαλιστικής συμβάσεως.

2. Σε περίπτωση που υπάρχει ασφαλιστική σύμβαση που παραπέμπει στο ά.6Β’ ΠΔ237/1986 αλλά ο ασφαλισμένος δεν έχει λάβει γνώση αυτής της παραπομπής ή σε περίπτωση που η ασφαλιστική σύμβαση δεν παραπέμπει στο ά.6Β’ ΠΔ237/1986, απευθείας βάσει του ά.6Β’ ΠΔ237/1986.

3. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει ασφαλιστική σύμβαση, βάσει των ά.904 επ. ΑΚ.

• Η ασφαλιστική εταιρεία ζητάει τα χρήματα που κατέβαλε στον ιδιοκτήτη του ανυπαίτιου οχήματος από τον οδηγό του υπαίτιου οχήματος:

1. Σε περίπτωση που ο αποζημιωθείς ιδιοκτήτης του ανυπαίτιου οχήματος εκχώρησε τις απαιτήσεις του κατά του οδηγού του υπαιτίου οχήματος στην ασφαλιστική εταιρεία (ά.455 επ. ΑΚ), βάσει των εκχωρημένων απαιτήσεων αυτού.

2. Σε περίπτωση που υπάρχει ασφαλιστική σύμβαση με τον ιδιοκτήτη του υπαίτιου οχήματος, βάσει των ά.914 επ. ΑΚ.

3. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει ασφαλιστική σύμβαση με τον ιδιοκτήτη του υπαίτιου οχήματος, βάσει των ά.904 επ. ΑΚ.

Α. ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΣΗ

Διακρίνεται σε:

• Άμεση αντιπροσώπευση (ά.211 ΑΚ): τα αποτελέσματα της δικαιοπραξίας που καταρτίζει ο αντιπρόσωπος επέρχονται αμέσως στο πρόσωπο του αντιπροσωπευομένου.

• Έμμεση αντιπροσώπευση: τα αποτελέσματα της δικαιοπραξίας που καταρτίζει ο αντιπρόσωπος επέρχονται στον ίδιο και απαιτείται άλλη δικαιοπραξία για να επέλθουν αυτά στο πρόσωπο του αντιπροσωπευομένου.

Β. ΠΛΗΡΕΞΟΥΣΙΟΤΗΤΑ

• Αποτελεί μονομερή δικαιοπραξία που προβλέπεται στο ά. 216 ΑΚ.

• Με την πληρεξουσιότητα, η οποία προϋποθέτει μια εσωτερική ή βασική ή υποκείμενη έννομη σχέση (συνήθως εντολή ή σύμβαση εργασίας), ο πληρεξουσιοδότης παρέχει εξουσία αντιπροσωπεύσεώς του στον πληρεξούσιο, ο οποίος δρα στο όνομα και για λογαριασμό του πληρεξουσιοδότη.

• Αντιδιαστέλλεται προς την εξουσιοδότηση.

Γ. ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ

• Αποτελεί μονομερή δικαιοπραξία που συνάγεται από το ά.239 παρ.1 ΑΚ.

• Με την εξουσιοδότηση ο εξουσιοδοτών ή εξουσιοδότης παρέχει εξουσία στον εξουσιοδοτούμενο ή εξουσιοδοτημένο να καταρτίζει στο όνομά του και για λογαριασμό του (του εξουσιοδοτούμενου) δικαιοπραξίες ή άλλες νομικές πράξεις με τις οποίες επεμβαίνει στην περιουσία του εξουσιοδοτούντος.

• Αντιδιαστέλλεται προς την πληρεξουσιότητα.

Γεννάται συνήθως από αναιτιώδεις (ή αφηρημένες) συμβάσεις άκυρες (ά.180 ΑΚ) ή ακυρώσιμες που ακυρώθηκαν (ά.184 ΑΚ), (λ.χ. μεταβίβαση κυριότητας κινητού [ά.1034 ΑΚ] με αιτία αντίθετη προς τα χρηστά ήθη πώληση [ά.513 και 178 ΑΚ]).

• Αποδοχή της κληρονομιάς γίνεται, εφόσον αυτή περιλαμβάνει εμπράγματο δικαίωμα σε ακίνητο, με συμβολαιογραφικό έγγραφο, το οποίο μεταγράφεται στο Υποθηκοφυλακείο (ά.1193 ΑΚ), ενώ, εφόσον η κληρονομιά δεν περιλαμβάνει εμπράγματο δικαίωμα σε ακίνητο, η αποδοχή της συνάγεται σιωπηρώς από την συμπεριφορά των κληρονόμων.

• Αποποίηση της κληρονομιάς γίνεται με δήλωση στον γραμματέα του Δικαστηρίου της κληρονομιάς (ά.1848 ΑΚ).

• Κανόνας: Τις ζημίες του ανυπαίτιου οχήματος τις πληρώνει η ασφαλιστική εταιρεία του υπαιτίου οχήματος. Τις ζημίες του υπαίτιου οχήματος τις πληρώνει ο ιδιοκτήτης του.

• Εξαίρεση: Όταν ο υπαίτιος οδηγός είναι μεθυσμένος ή δεν έχει άδεια οδήγησης, ισχύει ο κανόνας αλλά η ασφαλιστική του εταιρεία στρέφεται κατόπιν αναγωγικά κατά του (υπαίτιου) πελάτη της (ά.6Β’ ΠΔ237/1986).

Η διανομή κοινού δικαιώματος επέρχεται με τους εξής τρεις τρόπους:

1. Με σύμβαση

2. Με διαθήκη και αποδοχή της κληρονομιάς ή

3. Με αγωγή διανομής

1. ΕΚΠΤΩΣΗ ΕΞ ΑΔΙΑΘΕΤΟΥ ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΥ

Χωρεί διαδοχικά, βάσει των ά.1813 παρ.2 και 1819 ΑΚ:

1. Διαδοχή κατά ρίζες (ή διαδοχή βαθμών)

2. Προσαύξηση και

3. Διαδοχή τάξεων

4. ΕΚΠΤΩΣΗ ΝΟΜΙΜΟΥ ΜΕΡΙΔΟΥΧΟΥ

• Κατά την κρατούσα άποψη, χωρεί διαδοχικά, βάσει του ά.1826 σε συνδ. με το ά.1830 ΑΚ:

1. Διαδοχή κατά ρίζες (ή διαδοχή βαθμών)

2. Διαδοχή τάξεων και

3. Προσαύξηση υπέρ του εγκατάστατου

• Κατά άλλη άποψη, χωρεί διαδοχικά, βάσει του ά.1826 ΑΚ:

1. Διαδοχή κατά ρίζες (ή διαδοχή βαθμών)

2. Προσαύξηση υπέρ του συμμεριδούχου

3. Διαδοχή τάξεων και

4. Προσαύξηση υπέρ του εγκατάστατου

ΒΙΒΛΙΟ ΜΕΡΙΔΩΝ

ΒΙΒΛΙΟ ΥΠΟΘΗΚΩΝ

ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΤΑΣΧΕΣΕΩΝ

ΒΙΒΛΙΟ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΩΝ

Τα είδη των ζημιών είναι τα εξής τρία:

1. Η περιουσιακή ζημία (περιλαμβάνει την υλική ζημία). Από αυτήν μπορεί να γεννηθεί αξίωση αποζημίωσης του ζημιωθέντος.

2. Η ηθική βλάβη (μη περιουσιακή ζημία). Από αυτήν μπορεί να γεννηθεί αξίωση χρηματικής ικανοποίησης του βλαβέντος. Και

3. Η ψυχική οδύνη (μη περιουσιακή ζημία). Από αυτήν μπορεί να γεννηθεί αξίωση χρηματικής ικανοποίησης των συγγενών του θανόντος.

Είναι κυρίως οι εξής:

• Οι κατιόντες εξ αδιαθέτου κληρονόμοι κληρονομούν βάσει του ά.1899 ΑΚ. Εδώ λαμβάνει χώρα συνεισφορά της παροχής στην κληρονομιά και αφαίρεση αυτής από την εξ αδιαθέτου μερίδα.

• Οι μη κατιόντες νόμιμοι μεριδούχοι κληρονομούν βάσει του ά.1833 ΑΚ. Εδώ λαμβάνει χώρα πρόσθεση της παροχής στην κληρονομιά και καταλογισμός αυτής στη νόμιμη μοίρα.

• Οι κατιόντες νόμιμοι μεριδούχοι κληρονομούν βάσει του ά.1834 ΑΚ. Εδώ λαμβάνει χώρα συνεισφορά της παροχής στην κληρονομιά, αφαίρεση αυτής από την εξ αδιαθέτου μερίδα και καταλογισμός της στη νόμιμη μοίρα με τη μισή της αξία.

Η κατοχύρωση του κληρονόμου επιτυγχάνεται με τους εξής ενδεικτικά απαριθμούμενους τρόπους:

• Με δημοσίευση της διαθήκης από τον Ειρηνοδίκη (ά.1771 σε συνδ. με 1769 και 1774 ΑΚ)

• Με κήρυξη της διαθήκης κυρίας από τον Ειρηνοδίκη (ά.1776 ΑΚ)

• Με έκδοση κληρονομητηρίου από τον Ειρηνοδίκη (ά.1956 ΑΚ)

Οι κυριότερες αξιώσεις αποζημιώσεως είναι ενδεικτικώς οι εξής:

• Η αξίωση αποζημιώσεως από αθέτηση σύμβασης – ενδοσυμβατική (ή δικαιοπρακτική) ευθύνη

• Η αξίωση αποζημιώσεως από σύμβαση (λ.χ. ασφαλιστική σύμβαση) – ενδοσυμβατική (ή δικαιοπρακτική) ευθύνη

• Η αξίωση αποζημιώσεως από τις διαπραγματεύσεις (ά.198 ΑΚ) – εξωσυμβατική/προσυμβατική ευθύνη

• Η αξίωση αποζημιώσεως από αδικοπραξία (ά.914 ΑΚ) – εξωσυμβατική/αδικοπρακτική ευθύνη

• Η αξίωση αποζημιώσεως από αδικαιολόγητο πλουτισμό (ά.904 ΑΚ) – εξωσυμβατική ευθύνη

• Η αξίωση αποζημιώσεως από διοίκηση αλλοτρίων (ά.736 ΑΚ) – εξωσυμβατική ευθύνη, και

• Η αξίωση αποζημιώσεως από ευθύνη από διακινδύνευση (συνάγεται από περιπτωσιολογικές ρυθμίσεις, όπως είναι τα ά.924 και 925 ΑΚ και το ά.4 ν.ΓπΝ/1911) – συνήθως είναι εξωσυμβατική, σπανίως ενδοσυμβατική (ή δικαιοπρακτική) ευθύνη

      Μεταγράφονται κυρίως (ά.1192 και 1193 ΑΚ):

• Οι εμπράγματες (εκποιητικές) δικαιοπραξίες που αφορούν ακίνητα

• Οι δικαστικές αποφάσεις που αφορούν ακίνητα και

• Οι αποδοχές κληρονομίας ή κληροδοσίας που αφορούν ακίνητα

      Τα είδη της οιονεί νομής είναι τα εξής τρία:

• Η νομή διανοία δικαιούχου πραγματικής δουλείας

• Η νομή διανοία δικαιούχου προσωπικής δουλείας (εδώ ανήκουν κυρίως η νομή διανοία επικαρπωτού και η νομή διανοία δικαιούχου οικήσεως) και

• Η νομή διανοία ενεχυρούχου δανειστή

Οι τρόποι παράδοσης της νομής είναι οι εξής πέντε:

• Η υλική παράδοση της νομής, ά.976 εδ.α’ ΑΚ

• Η μακρά χειρί παράδοση της νομής, ά.976 εδ.β’ ΑΚ

• Η βραχεία χειρί παράδοση της νομής, ά.976 εδ.β’ ΑΚ

• Η παράδοση της νομής με αντιφώνηση, ά.977 εδ.α’ περ.α’ ΑΚ, και

• Η παράδοση της νομής με έκταξη, ά.977 εδ.α’ περ. β’ ΑΚ

Τα είδη της προστήσεως είναι τα εξής δύο:

• Η ρυθμιζόμενη από το ά.334 ΑΚ. Ιδρύεται ευθύνη από ενοχική σχέση. Εδώ ο κύριος της υποθέσεως καλείται οφειλέτης και το ενδιάμεσο πρόσωπο καλείται βοηθός εκπληρώσεως.

• Η ρυθμιζόμενη από το ά.922 ΑΚ. Ιδρύεται ευθύνη από αδικοπραξία. Εδώ ο κύριος της υποθέσεως ονομάζεται προστήσας και το ενδιάμεσο πρόσωπο ονομάζεται προστηθείς.

      Είναι όρος ταυτόσημος με την πώληση με παρακράτηση της κυριότητος μέχρι την αποπληρωμή του τιμήματος (ά.532 ΑΚ).

      Ο συμβολαιογραφικός τύπος προβλέπεται για ορισμένες δικαιοπραξίες από σκόρπιες διατάξεις του αστικού κώδικα, όπως είναι ενδεικτικώς τα άρθρα:

• 369 ΑΚ (υποσχετικές συμβάσεις που αφορούν ακίνητα)

• 1033 ΑΚ (εκποιητικές συμβάσεις κτήσης ακινήτου)

• 498 ΑΚ (δωρεές) και

• 235 ΑΚ (αυτοσυμβάσεις)

• Κατά την κρατούσα άποψη, υφίσταται συρροή ενδοσυμβατικής (ή δικαιοπρακτικής) και εξωσυμβατικής/αδικοπρακτικής ευθύνης μόνο όταν η πράξη ή παράλειψη που συνιστά αθέτηση ενοχικής υποχρεώσεως θα ήταν παράνομη και αν είχε διαπραχθεί εκτός του πλαισίου της προϋπάρχουσας συμβατικής σχέσης (λ.χ. ο θεματοφύλακας πράγματος καταστρέφει υπαίτια το φυλασσόμενο πράγμα [ά.381 ΠΚ: φθορά ξένης ιδιοκτησίας]).

• Είναι δυνατή η συρροή ενδοσυμβατικής (ή δικαιοπρακτικής) και εξωσυμβατικής ευθύνης από αδικαιολόγητο πλουτισμό, όπως είναι δυνατή και η συρροή εξωσυμβατικής/αδικοπρακτικής ευθύνης και εξωσυμβατικής ευθύνης από αδικαιολόγητο πλουτισμό.

1. ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ

Κάθε οικοδόμημα είναι συστατικό του ακινήτου επί του οποίου βρίσκεται (το οποίο ακίνητο είναι σύνθετο πράγμα), (ά.954 ΑΚ).

2. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

Στις ενοχικές συμβάσεις που αφορούν και παραρτήματα εφαρμόζεται το ά.370 ΑΚ, ενώ στις εμπράγματες συμβάσεις που αφορούν και παραρτήματα εφαρμόζεται το ά.958 ΑΚ.

• Διακρίνονται σε δύο είδη:

1.  Στα απλά ή συνήθη τυχηρά γεγονότα και

2.  Στα γεγονότα ανωτέρας βίας (vis major) ή ακαταμαχήτου δυνάμεως

• Αντιδιαστέλλονται προς το πταίσμα, δηλαδή την υπαιτιότητα.

• Οι ενοχικές δικαιοπραξίες είναι ως επί το πλείστον υποσχετικές (λ.χ. πώληση, δωρεά) και σπανίως εκποιητικές (λ.χ. εκχώρηση απαιτήσεως, άφεση χρέους).

• Οι εμπράγματες δικαιοπραξίες είναι όλες εκποιητικές (λ.χ. μεταβίβαση κυριότητος ακινήτου, σύσταση ενεχύρου).

Η υποχρέωση πολλών προς καταβολή διακρίνεται στα εξής δύο είδη:

1. Σε υποχρέωση καταβολής αλληλεγγύως και εις ολόκληρον και

2. Σε υποχρέωση καταβολής διαιρετώς και κατά το 1/2 ή 1/3 κλπ (ή υποχρέωση καταβολής κατ’ ισομοιρίαν και κατά το 1/2 ή 1/3 κλπ)

Τα είδη της φυσικής εξουσίασης πράγματος είναι τα εξής δύο:

• Η νομή. Την ασκεί ο νομέας είτε αυτοπροσώπως (περιλαμβανομένης στην έννοια αυτή και της άσκησης μέσω βοηθού νομής [ά.986 ΑΚ]) είτε μέσω κατόχου.

• Η κατοχή. Την ασκεί ο κάτοχος είτε αυτοπροσώπως (περιλαμβανομένης στην έννοια αυτή και της άσκησης μέσω βοηθού κατοχής) είτε μέσω άλλου, επίσης κατόχου, αλλά άμεσου κατόχου (οπότε αυτός μετατρέπεται σε έμμεσο κάτοχο).

Τα είδη της φυσικής εξουσίασης πράγματος (νομής εν ευρεία εννοία) είναι τα εξής δύο:

• Η νομή (εν στενή εννοία). Είναι η φυσική εξουσίαση πράγματος που ασκείται «διάνοια κυρίου» (ά.974 ΑΚ). Τη νομή ασκεί ο νομέας είτε αυτοπροσώπως (περιλαμβανομένης στην έννοια αυτή και της άσκησης μέσω βοηθού νομής [ά.986 ΑΚ]) είτε μέσω κατόχου.

• Η κατοχή. Είναι η απλή φυσική εξουσίαση πράγματος που ασκείται με θέληση κατοχής (ά.974 ΑΚ). Την κατοχή ασκεί ο κάτοχος είτε αυτοπροσώπως (περιλαμβανομένης στην έννοια αυτή και της άσκησης μέσω βοηθού κατοχής) είτε μέσω άλλου, επίσης κατόχου, αλλά άμεσου κατόχου (οπότε αυτός μετατρέπεται σε έμμεσο κάτοχο).